مرکز عدلی و قضایی مبارزه علیه جرایم سنگین فساد اداری
تاریخچه
به تأسی از احکام مواد ۶۴ و ۷۵ قانون اساسی دولت جمهوری اسلامی افغانستان، به منظور مبارزۀ قاطع و مؤثر علیه جرایم فساد اداری- جرایم اداری که ابعاد گسترده و اثرات ناگوار بر حاکمیت قانون، عدالت و معیشت مردم دارد- و فراهم‌نمودن زمینۀ بهتر سرعت، انسجام و همآهنگی در مراحل کشف، تحقیق، رسیدگی قضایی و تعمیل فیصله‌های محاکم، جلوگیری از حیف‌و‌میل دارایی‌ها و عواید ملی و در نهایت به منظور تحقق تعهدات دولت افغانستان در زمینۀ تأمین شفافیت و تطبیق مفاد میثاق ملل متحد علیه فساد اداری و سایر تعهدات بینالمللی افغانستان؛ مرکز عدلی و قضایی مبارزه علیه جرایم سنگین فساد اداری بر اساس فرمان شماره ۵۳ مؤرخ ۱۰ سرطان ۱۳۹۵ خورشیدی ایجاد گردید.
اهداف
تعقیب عدلی، متهمین جرایم سنگین ناشی از فساد اداری که مرتکبین آن مأموران عالی‌رتبه می‌باشند، مبتنی بر اسناد، مدارک و شواهد و اجرای تحقیقات همه-جانبه، جلوگیری از اعمال نفوذ، رعایت معیارهای محاکمۀ عادلانه و رسیدگی سریع و شفاف به قضایای جرایم یادشده از اهداف این مرکز می‌باشد.
۱- مرکز عدلی و قضایی شامل ارگان‌ها و وظایف ذیل می‌باشد:
الف- محکمۀ استیناف رسیدگی به جرایم سنگین فساد اداری
ج- محکمۀ ابتدائیۀ رسیدگی به جرایم سنگین فساد اداری
وظایف و صلاحیت‌ها
الف- محاکم ابتدائیه و استیناف رسیدگی به جرایم سنگین ناشی از فساد اداری، صلاحیت رسیدگی به قضایای ذیل را دارا می‌باشند:
۱. جرایم مندرج مادۀ 3 قانون نظارت بر تطبیق ستراتیژی مبارزه علیه فساد اداری.
۲. جرم پول‌شویی مندرج مادۀ ۴ قانون جلوگیری از پول‌شویی و عواید ناشی از جرایم با در نظرداشت تعدیل فقرۀ ۱ جزء ۵ فقرۀ ۱ مادۀ مذکور، جرایم اتلاف، سرقت و فروش آثار تاریخی و فرهنگی مندرج مادۀ ۷۴ قانون حفظ آثار تاریخی و فرهنگی و مادۀ ۲۶ قانون جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی، استخراج غیرقانونی معادن مندرج مادۀ ۵۱۸ قانون جزا و غصب املاک دولتی.
ب- اشخاص ذیل که به ارتکاب جرایم مندرج جزء (الف) متهم می‌شوند، در محاکم مرکز عدلی و قضایی مبارزه علیه جرایم سنگین فساد اداری، محاکمه می-گردند؛ مگر این‌که قانون خاص طور دیگری پیش‌بینی نموده باشد:
۱. مقامات عالی‌رتبۀ دولتی مندرج مادۀ ۲ قانون تنظیم معاشات مقامات عالی-رتبه.
۲. مقامات دولتی مندرج مادۀ ۳ قانون تنظیم معاشات مقامات دولتی.
۳. جنرالان یا اشخاصی که در بست جنرالی ایفای وظیفه می‌نمایند و نیز اشخاص حکمی مندرج مادۀ ۲۴ میثاق مبارزه علیه فساد اداری.
ج- سایر اشخاص قرار ذیل در محاکم مرکز عدلی و قضایی مبارزه علیه جرایم سنگین فساد اداری محاکمه می‌شوند:
۱. متهمین جرایم مندرج اجزای ۲، ۱۱ و ۱۴ مادۀ ۳ قانون نظارت بر تطبیق ستراتیژی مبارزه علیه فساد اداری که وجوه حاصلۀ جرمی آن بیش از ده میلیون افغانی یا معادل آن به اسعار خارجی باشد.
۲. متهمین جرم رشوت مندرج جزء ۱ قانون مذکور که وجه حاصله آن بیش از پنج میلیون افغانی یا معادل آن به اسعار خارجی باشد.
متهمین جرم پول‌شویی مندرج مادۀ ۴ قانون جلوگیری از پول‌شویی و عواید ناشی از جرایم با در نظرداشت تعدیل فقرۀ ۱، جزء ۵ فقرۀ۱ ماده مذکور، جرایم اتلاف، سرقت و فروش آثار تاریخی و فرهنگی مندرج مادۀ ۷۴ قانون حفظ آثار تاریخی و فرهنگی و مادۀ ۲۶ قانون جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی، استخراج غیرقانونی معادن مندرج مادۀ ۵۱۸ قانون جزا و غصب املاک دولتی که ارزش آن‌ها بیش از پنج میلیون افغانی یا معادل آن به اسعار جارجی باشد.
۲- څارنوالی عمومی اختصاصی مبارزه علیه جرایم سنگین فساد اداری
وظایف و صلاحیت‌ها
الف- جرایم مندرج ماده ۳ قانون نظارت بر تطبیق ستراتیژی مبارزه علیه فساد اداری (۱- رشوه ۲- اختلاس۳- سرقت اسناد ۴- اتلاف غیرمجاز اوراق و اسناد رسمی ۵- تجاوز از حدود صلاحیت قانونی ۶- سوء استفاده از موقف وظیفه‌یی ۷- ممانعت در روند یا اخلال تطبیق عدالت ۸- استفاده از امکانات دولتی و اوقات رسمی در امور شخصی ۹- امتناع و استنکاف از وظیفه بدون عذر قانونی۱۰- کتمان حقیقت ۱۱- افزایش غیرقانونی دارایی ۱۲- تزویر اسناد ۱۳- اخذ هر نوع تحفه، به منظور اجرا یا امتناع از کار در امور مربوط ۱۴- تعلل در اجرای وظیفۀ محوله ۱۵- عدم رعایت قواعد سلوکی ادارۀ مربوط ۱۶- دخیل-ساختن ملاحظات قومی، منطقه‌یی، مذهبی، حزبی، جنسیتی و شخصی در اجرای امور محوله ۱۷- اجرا یا امتناع سایر اعمال مندرج ستراتیژی مبارزه علیه فساد اداری)
ب- جرم پول‌شویی مندرج مادۀ ۴ قانون جلوگیری از پول‌شویی و عواید ناشی از جرایم با در نظر داشت تعدیل فقرۀ ۱ جزء ۵ مادۀ مذکور، جرایم اتلاف، سرقت و فروش آثار تاریخی و فرهنگی مندرج مادۀ ۷۴ قانون حفظ آثار تاریخی و فرهنگی و ماده ۲۶ قانون جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی، استخراج غیرقانونی معادن مندرج مادۀ ۵۱۸ قانون جزا وغصب املاک دولتی.
ج- اشخاص ذیل که به ارتکاب جرایم مندرج فقرۀ اول این مکانیزم مظنون گردند در مرکزعدلی و قضایی مبارزه علیه فساد اداری مورد تعقیب عدلی قرار گرفته؛ مگر این‌که قانون خاص طور دیگری پیش‌بینی نموده باشد:
۱. مقامات عالی رتبۀ دولتی مندرج مادۀ 3 قانون تنظیم معاشات مقامات عالی¬رتبه.
۲. مقامات دولتی مندرج مادۀ 2 قانون تنظیم معاشات مقامات دولتی.
۳. جنرالان یا اشخاصی که در بست جنرالی ایفای وظیفه می‌نمایند و نیز اشخاص حکمی مندرج مادۀ ۲۶ میثاق مبارزه علیه فساد اداری.
د- سایر اشخاص قرار ذیل مورد تعقیب عدلی در این مرکز قرارمی‌گیرند:
۱. مظنونین جرایم مندرج اجزای ۲، ۱۱ و ۱۴ مادۀ ۳ قانون نظارت بر تطبیق ستراتیژی مبارزه علیه فساد اداری که وجوه حاصله جرمی آن بیش از ده میلیون افغانی یا معادل آن به اسعار خارجی باشد.
۲. جرم رشوه مندرج جزء ۱ مادۀ ۳ قانون مذکور که وجه حاصله آن بیش از پنج میلیون افغانی یا معادل آن به اسعار خارجی باشد.
۳. مظنونین جرم پول‌شویی مندرج مادۀ ۴ قانون جلوگیری از پول‌شویی عواید ناشی از جرایم، اتلاف، سرقت و فروش آثار تاریخی و فرهنگی مندرج مادۀ ۷۴ قانون حفظ آثار تاریخی و فرهنگی و مادۀ ۲۶ قانون جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی؛ استخراج غیرقانونی معادن مندرج مادۀ ۵۱۸ قانون جزا و غصب املاک دولتی که ارزش آن‌ها بیش از پنج میلیون افغانی یا معادل آن به اسعار خارجی باشد.
۳- ریاست اجرائیۀ مرکز عدلی و قضایی
وظایف و صلاحیت‌ها
ریاست اجرائیۀ مرکز عدلی و قضایی در پنج استقامت کار می‌کند:
الف- تخمین، تهیه، ترتیب و تنظیم بودجه مالی و تدارکاتی مرکز عدلی و قضایی به شمول برنامه‌های آموزشی و برنامه‌های خارجی؛
ب- رهبری، مدیریت، همآهنگی، ترتیب و تنظیم امور حمل‌ونقل، خدماتی و امور اداری مرکز عدلی و قضایی؛
ج- رهبری، مدیریت، ثبت، جمع‌آوری، ارسال و دریافت قضایای مرکز عدلی و قضایی و همچنین تهیه گزارش‌ها و گزارش‌های محاکم و نشر آن از طریق رسانه ها؛
د- رهبری و مدیریت مراسلات داخلی و خارجی و همچنین برقراری روابط با رسانه‌ها، نهادهای مدنی و همکاران خارجی؛
هـ- رهبری و مدیریت جلب و جذب کمک‌های مالی، تخنیکی و تدارکاتی همکاران و شرکای بینالمللی؛
ساختار
ساختار تشکیلاتی مرکز عدلی و قضایی را پنج نهاد مستقل تشکیل می‌دهد که به صورت همآهنگ تحت چتر مرکز عدلی و قضایی ایفای وظیفه می‌نماید:
الف- شش قاضی در محکمۀ استیناف رسیدگی به جرایم سنگین فساد اداری تحت ریاست محترمه قضاوتمل انیسه رسولی، فعالیت می‌نمایند.
ب- محکمۀ ابتدائیۀ رسیدگی به جرایم سنگین فساد اداری، دارای شش قاضی بوده و تحت ریاست محترم قضاوتمل شیر آقا منیب اجرای وظیفه می‌کنند.
ج- څارنوالی عمومی اختصاصی مبارزه علیه جرایم سنگین فساد اداری دارای هفت ریاست می‌باشد:
۱. ریاست څارنوالی تحقیق ملکی جرایم سنگین فساد اداری
۲. ریاست څارنوالی ابتدائیۀ ملکی جرایم سنگین فساد اداری
۳. ریاست څارنوالی استیناف ملکی جرایم سنگین فساد اداری
۴. ریاست څارنوالی تمیز جرایم سنگین فساد اداری
۵. ریاست څارنوالی تحقیق نظامی جرایم سنگین فساد اداری
۶. ریاست څارنوالی ابتدائیۀ نظامی جرایم سنگین فساد اداری
۷. ریاست څارنوالی استیناف نظامی جرایم سنگین فساد اداری
د- ریاست اجرائیۀ مرکز عدلی و قضایی دارای چهار آمریت می‌باشد:
۱. آمریت اداری ریاست اجرائیۀ مرکز عدلی و قضایی
۲. آمریت دیتابیس ریاست اجرائیۀ مرکز عدلی و قضایی
۳. آمریت مالی ریاست اجرائیۀ مرکز عدلی و قضایی
۴. آمریت تحریرایت ریاست اجرائیۀ مرکز عدلی و قضایی
ساختار تشکیلاتی سال ۱۴۰۰ ریاست عمومی څارنوالی مبارزه با جرایم سنگین فساد اداری (مرکز عدلی و قضایی)