مسؤولیت جزایی اشخاص حکمی در حقوق جزای افغانستان
نویسنده: سیدنعیم سحاب
چکیده
همراه با گسترش، توسعه و تکامل جامعۀ بشری و پیچیدگی روابط اقتصادی و اجتماعی در ابعاد گوناگون، افعال مجرمانه بخصوص جرایم متقلبانه و امروزه تشکیل‌های گروهی در قالب انجمن‌ها و جمعیت‌های علمی، هنری، ادبی و احزاب سیاسی روبه‌فزونی است. این پدیده منجر به‌پیدایش و ظهور جرایم جدیدی در عرصۀ فعالیت‌های اجتماعی، اقتصادی شده است. عدم تکافوی مجازات‌های اداری و مدنی در مهار فعالیت‌های خطرناک اشخاص حکمی، نظام حقوقی افغانستان را برآن داشته است تا بر پایۀ دلایلی چون واقعیت جرم‌شناختی، مشابهت مبانی پذیرش مسؤولیت جزایی این اشخاص را به‌رسمیت بشناسند. از آن‌جایی که این پدیدۀ جدید یعنی اشخاص حکمی مطابق با قوانین موضوعه، از حقوق و تکالیفی شبیه افراد انسانی (اشخاص حقیقی ) برخوردار است، در حقوق عرفی این ایده شکل گرفت که به‌موازات مقررات حقوق خصوصی و مسؤولیت مدنی اشخاص حکمی، مسؤولیت جزایی و دفاع اجتماعی در مقابل کنش‌های شدید مخالف نظم اجتماعی آن وجود داشته باشد؛ اما در اعمال این سیاست‌ها همواره تردید بوده است. چراکه تحمیل مجازات منوط به احراز مسؤولیت جزایی است. در این مقاله که حاوی دو مبحث است، به‌مطالبی چون مفهوم شخص حکمی، انواع و تاریخچۀ مسؤولیت جزایی اشخاص حکمی، مؤیدۀ جزایی اشخاص حکمی در کودجزای افغانستان پرداخته شده است.
واژگاه کلیدی
مسؤولیت جزایی، شخص حکمی، مجازات، حقوق و جزا.